—-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ—
👉 400 ਬੀ.ਸੀ. ਤੋਂ ਹੀ ਫਲਸਤੀਨ ਨਾਂਅ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਤਿੰਨ ਕੌਮਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ : ਯਹੂਦੀ , ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਇਸਾਈ
👉 ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਲਈ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਥਾਨਾਂ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਅਬਰਾਹਮ ਅਤੇ ਇਸਾਈ ਧਰਮ ਦੇ ਜੀਸਸ ਕਰਾਈਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪਕ ਮਹੱਤਵ ਵਾਲੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਇਥੇ ਹਨ ।
👉ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ (1915) ਤੱਕ ਇਥੇ (Automan Empire ) ਤੁਰਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦਾ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਖਾਲੀ ਪਿਆ ਸੀ।
👉 ਤਿੰਨੇ ਕੌਮਾਂ ਫਲਸਤੀਨ, ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਅਰਬ ਤੁਰਕ ਮਹਾਂ ਰਾਜ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ।
👉ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਰਤਾਨਵੀਂ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਤੁਰਕਾਂ ਖਿਲਾਫ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਭੜਕਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ।
👉1915 ‘ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ‘ਚ ਤੁਰਕ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ ਬਰਤਾਨੀਆ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਲਾਕੇ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ।
👉 ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਨਾਜ਼ੀ ਹਿਲਟਰ ਨੇ ਪੋਲੈਂਡ ‘ਚ ਲੱਖਾਂ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ।
👉 ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਤਾਨੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਛੱਡਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ
👉ਯਹੂਦੀਆਂ ਦਾ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ‘ਚ ਵਾਸਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਯਹੂਦੀਆਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਮੁਲਖ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ।
👉 1948 ‘ਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ‘ਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਦੀ
‘ ਦੋ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੀਤੀ’ ਤਹਿਤ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ‘ਚ 57-43 ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ । ਭਾਵ 57 ਫੀਸਦੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਅਤੇ 43 ਫੀਸਦੀ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਨੂੰ।
👉 ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ‘ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇਸ਼ ਮਿਲ ਗਿਆ ਪਰ ਫਲਸਤੀਨ ਹੱਥ ਮਲਦੇ ਰਹਿ ਗਏ।
👉 ਫਲਸਤੀਨਆਂ ਦੇ ਗੁਹਾਰ ‘ਤੇ ਨੇੜਲੇ ਅਰਬ ਮੁਲਖ ਫਲਸਤੀਨ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਆਏ ਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੀ ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਾਥ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਨਾ ਸਕੇ ਸਗੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੈਸਟ ਬੈੰਕ ਅਤੇ ਗਾਜਾ ਪੱਟੀ ਵੱਲ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ।
👉ਇਜਰਾਈਲ ਨੇ ਸਾਜ਼ਿਸ ਤਹਿਤ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਵੈਸਟ ਬੈੰਕ ‘ਚ ਵਸਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਲੌਨੀਆਂ ਵਸਾਈਆਂ ।
👉1948 ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਤੋਂ ਮੁੱਕਰ ਗਿਆ ਤਾਂ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੇ ਅਜਾਦੀ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲਸਤੀਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ( P.L.O) ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ।
👉1974 ‘ਚ ਸਯੁੰਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੁਆਰਾ ਪਲਸਤੀਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਫਲਸਤੀਨ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ।
👉1992 ‘ਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਯਿਤਜੈਕ ਰਬੀਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਲਝੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਨੇ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਮੰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨ ਦੀ PLO ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬਦਲੇ PLO ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
👉1994 ‘ਚ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਸਮਝੌਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੱਲੋਂ ਫਲਸਤੀਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਥਾਰਟੀ ਨਾਂਅ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
👉 ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ‘ਚ ਤਿੰਨ ਨੁਕਾਤੀ ਸਮਝੌਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ‘ਚ ਫਲਸਤੀਨ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਫਲਸਤੀਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਯਹੂਦੀ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਕੋਲ ਅਤੇ ਰਲੀ ਮਿਲੀ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਦੋਹਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਰਲ ਕਿ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
👉ਪਰ ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਸਿਰੇ ਚੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਕੱਟੜ ਸੱਜੇ ਪੱਖੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਯਿਤਜੈਕ ਰਬੀਨ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਫਲਸਤੀਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤੀ ।
👉ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਫਲਸਤੀਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਬੰਦ ਜਥੇਬੰਦੀ ਹਮਾਸ ਦਾ ਗਠਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ PLO ਵੱਲੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਸਮਝੌਤੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਢ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
👉1996 ਦੀਆਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਹਮਾਸ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਜਾਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ।
👉2002 ‘ਚ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ‘ਚ ਦੰਗੇ ਭੜਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
👉2006 ‘ਚ ਹਮਾਸ ਨੂੰ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ‘ਚ ਗਜਾ ਪੱਟੀ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਾਜਾ ਪੱਟੀ ਹਮਾਸ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਜਾਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਵੈਸਟ ਬੈੰਕ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ PLO ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
👉ਅੱਜ ਗਾਜਾ ਪੱਟੀ ‘ਚ ਹਮਾਸ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਮੁਕੰਮਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
👉ਹਮਾਸ ਵੱਲੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ‘ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਹਮਾਸ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਬੰਬਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
👉ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੱਲੋਂ ਹਮਾਸ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵੈਸਟ ਬੈੰਕ ‘ਚ ਆਮ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਬਾਰੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਦਾ ਹੈ ।
👉ਹਮਾਸ ਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ‘ਤੇ ਤਾਜਾ ਹਮਲਾ ਵੀ ਇਸੇ ਕੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ।
(ਗੁਰਮੁੱਖ ਸਿੰਘ ਬਾਰੀਆ)
